BÁN HẠ TẢ TÂM THANG
(Thương hàn luận)
1. Cấu tạo bài thuốc:
- Bán hạ chế 9g
- Hoàng cầm 6g
- Hoàng liên 3g
- Nhân sâm 6g
- Đại táo 4 quả
- Can khương 6g
- Chích thảo 6g
2. Cách dùng:
Đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống lúc thuốc còn ấm.
3. Công dụng:
Hòa vị giáng nghịch, khai kết trừ bĩ.
4. Chủ trị:
Viêm dạ dày, viêm ruột mạn.
Trường vị bất hòa, vị quản căng đầy không đau, nôn khan hoặc nôn có chất, sôi bụng, ỉa lỏng, rêu lưỡi mỏng vàng cáu, mạch huyền sác.
5. Phân tích:
Đây chính là bài Tiểu Sài hồ thang đã bỏ Sài hồ, Sinh khương gia Hoàng liên, Can khương mà tạo thành, có tác dụng hóa thấp nhiệt và hòa vị trường với phương pháp bổ tả kiêm trị. Trong bài:
Bán hạ: Khai kết hàn tà, ôn vị chỉ ẩu là quân.
Hoàng liên, Hoàng cầm: Tản nhiệt kết ở trường vị, Can khương giúp Bán hạ khai kết tán hàn là thần.
Nhân sâm, Chích thảo, Đại táo: Bổ tỳ khí, là tá.
Chích thảo: Hòa hoãn giữa vị trường, điều hòa sự khai kết hàn tà của Bán hạ và tán nhiệt kết trường vị của Hoàng cầm, Hoàng liên, là sứ.
Trong bài dùng cả thuốc có tính hàn nhiệt và có vị tân khai, khổ giáng, bổ khí, hòa trung làm cho vị được điều hòa, thăng giáng được phục hồi bình thường và các biểu hiện khối tích, buồn nôn, đại tiện lỏng được loại trừ.
