TỨ NGHỊCH TÁN
(Thương hàn luận)
1. Cấu tạo bài thuốc:
- Sài hồ 8g
- Bạch thược 12g
- Chỉ thực 8g
- Chích thảo 8g
2. Cách dùng: Nguyên bài này dùng dưới dạng tán bột, một ngày uống 2 lần, một lần 10g. Nay thường dùng dưới dạng thang sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần.
3. Công dụng : Sơ can lý khí - Hòa dinh tán uất.
4. Chủ trị:
- Chữa chứng sốt cao gây tay chân lạnh (do dương khí uất kết bên trong gây ra).
- Chữa viêm loét dạ dày.
- Chữa đau thần kinh liên sườn.
- Chữa giun chui ống mật.
5. Phân tích:
- Sài hồ: Sơ can giải uất, thông khí cơ làm dương khí thấu ra ngoài là quân
- Chỉ thực: Giúp cho Sài hồ thăng thanh giáng trọc để chữa khí trệ.
- Bạch thược: Hòa can, ích âm dưỡng huyết, chữa cơn đau bụng. Hai vị này là thần.
- Chích thảo: Điều hòa trung khí, hòa hoãn cơn đau là tá và sứ.
Bốn vị thuốc trên hợp lại với nhau có thể làm cho nhiệt quyết tự khỏi, can tỳ điều hòa, các chứng đau bụng tả lỵ đều khỏi.
6. Phụ phương:
Sài hồ sơ can tán = Tứ nghịch tán gia Xuyên khung, Hương phụ, Chỉ thực thay bằng Chỉ xác: có tác dụng hành khí hòa huyết, giải trừ trướng căng chỉ thống dùng để chữa cơn đau dạ dày, đau thần kinh liên sườn, sốt rét.
